Tuesday, January 27, 2009

Chetchhiatna

Mihring nih hian chet that reng hi a har a, chetthatna han sawi hi chu a nawm viau laiin chetchhiatna han sawi hi a nuamlo duh hle. Hetia mahni chetchhiatna sawi zuah zuah khawp a mawl nih hi kala sim ta chuanglo a, keimah ber zawk hian thil thleng tawh te ka ngaihtuah kir changin lawm berhah ka tang a, ka nuih a za leh fo bawk thin.

Tumkhat chu North East Students' Forum kan university-a kan din tirh khan a hmingin Co-ordinator ka ni ve a. Ding tir a ni bawk a mi an phur tlang hle a, an hruaitu ve lah kha keive mai ka ni bawksi hahthlak duh hle. Cultural Fest lian tawk buatsaih ve kan tum a, Khuallian a tan pawh Chief Election Commissioner JM Lyngdoh ngat hman ve kan tum a ni. Amah pawh hmu lemlo in phone atangin kan in ber rem thei ta a. Kan University Hall lian ve ber chu kan book ve thawr a, mitin indaihlo takin kan buai vek a ni. Tichuan a tawi zawngin motor kan hire ve ngat a, kan khuallian lam tur chuan Khrieto naga pa pakhat nen chuan kan chhuak ta a. A awmnalai awm ka zawt a, Police Academy kawng a kal zel khan a ti mai a, driver chu ka hrilh a ngaihngam takin kan tlan ta veng veng a. Chutah le! Police Academy pahnih a lo awm chu ni in inkarki tak a lo ni bawk nen a nilo lamah kanlo tlan veng veng hi a lo nia. Kan han hrechhuak chu le..a tlai zo ta, function tan hun ni tawh si kan khualian tlai duh ngailo mi a lo ni bawknen ka koah engkim a tla ta. Rilru a hah ve duh khawp mai. Tichuan, reife kan zawn hnu chuan kan va hmu ta hram a.

Kan kal lai khan inlama ka thawhpuite khan min rawn phone ve reng a "hall an khat vek tawh..engtin nge ni dawn." ka ngaihtuah a, "lo tan phawt mai ru mipui an zahawm a, khuallian zawng ka lo hma ve mai dawn nia" ka tia, min tan san ta a. Lyngdoh meuh pawh minlo nghak rei tawh niang gate bulah a lo awm vang a, kan bo thu te chu sawi a ngaitawhlo kan hmelah a inziak vek. Pa hawihawm tak a ni a, a short cut te chu minla hrilh ta zui leh nghal hnar a lian duh hle. ka thiamloh vakah pawh ka dah duhlo a, driver pa chu ka puh ve hmiah mai a ni. Tichuan, hall kan thleng a program pakhat an tihlai a zawh hnu chuan Dias ah ka han hruai chho a, mi lah chu thutna changlo te tiamin an lo tlim hmur mai a, Professor zahawmpui pui an lo kat ve nuk ka zakru hle tawh a. Pangpar kan pe thuai a, thu kan sawitir bawk. Ka thusawitur ve darthlalang hma a ka lo in hma sek khum thin kha sawi a rem talo a ni. Amaherawhchu mithiam tihtakah a fel em em a, media an rawn bawr luai luai pawn a sawmtu ka nih avangin ka thubak chu a ngaihsak biklo. A tawpah chuan a inah kan va thlah a, thingpuisen dawmin India nuclear agreement leh student's politics te kan sawi tui leh viau si a...

Friday, January 23, 2009

Thanks a million!

Kum a thar a, hun kal tawh te ka chhuikirin Pathian malsawmna ka dawn nasat zia ka chhut a. Lawmthusawina deuh hi ziah ve pawh a tha e, ka tia. Mahse ka hlen thei lawklo! Ka ziahloh avang maiin ka lawmlo a ni chuanglo a, ka chhut neuh neuh a ka tan a a thawh zawhzai te kha lawmna awm reng a ni.

Ka inenkawl tawkna tur hna min pe a, ka phak ngailoh a ka hriat engkimah min hlangkai a. Amah avangin hetiang dinhmu leh hun hi kalo thleng ta. Mite tan chuan thil pangai a ni awm e, kei a tan chuan engkim mai hi a hmangaihna kuthnu (Signature) a tel avangin ka lawmna a zual a ni. Ka neih phakloh thlengin ka kutah min rawn hlan a. Thian thatak ka lungngaih lai pawh a min hnem thei reng te ka nei bawk a. Ka thawhpui te lah an bulah awm a nuam a, kohhran leh khawtlangah a awm tawkin min tel tir bawk. Hmangaih em em tu nu min pe a, min rawn be zing viau mahse buai em em chan pawn a aw ngaihthlak nuam ka ti tho. Ka zirna ah ka phakbakah min hlangkai bawk. Lawmloh changte lungngaih chang te chu ka nei na ve meuh mai, mahse a malsawmna nitin ka dawn ka chhiar kir hian vuina tur engmah kalo neilo. Ka tan thatna turin engkim minlo thawhsak thin a ni si a. Hetiang em a min hmangaihtu hi ka tlinlohna leh ka sual ang ang hian ka chhuang ve a, ka zahpuilo tawp a ni. Davida'n Sam a a ziah kha ka hrechhuak thin. Engvang hian nge kei ve mai hi min hriat reng thin ni. Mi tamtak tha zawk fel zawk an tam awm si a. Kumin pawh hian engpawh ti ila ka bulah a awm reng ang, hmangaih Pathian a ni si a, ka vannei thlawt a ni.

I ASKED, HE GAVE

(from email...)

I asked for Strength.... .And God gave me Difficulties to make me strong.

I asked for Wisdom...... .And God gave me Problems to solve.

I asked for Prosperity.. .And God gave me a Brain and Brawn to work.

I asked for Courage..... .And God gave me Danger to overcome.

I asked for Love........ .And God gave me Troubled people to help.

I asked for Favors...... .And God gave me Opportunities.

I received nothing I wanted. I received everything I needed.

Thursday, January 22, 2009

Symphony of destruction!

Awihla awih suhla, he hla hi kan rawlthar vanglai ve khan kan ngaithla ve thin a nia aw. Metal Band pakhat Megadeth sak a ni tih pawh ka la hre thei. A music khauh tak leh in khawng chhawk chhawk rual khan lu buk kanlo tum ve a, kan buk luat avangin a thu lam kalo ngaihtuah chiang ngailo. Lu buk sawi takah chuan kan nau pakhat Rock star Vanapa Hall a concert ve pawh tumkhat an in ka zuk leng chu a pi hian tuilum hian a nghawng a lo deh sak a, tihtakzetin kan nui! Ni e, kan bukpui a hi nghawng kham urh si hian kanlo hrelo hle thin. Tun khawhnu a tihtur em em ka neihloh chang a ka han ngaihtuahlet leh hian thu thatak tak a lo in zep ve nual nia. Chhiatna rimawi thlentu hla chuan eng hla tha han chhuah ang i maw? zawhna awm thei tak a ni.

(An kutzungtang posi hi chu buai vak lo ila :-)
Ka ngaihtuah let leh hian Politician leh mipuite inkar ngun tak a hrutna a lo ni ve tho mai. He hla engah hian kan politics kan thlir daih dawn a ni. A hla ang hian thithei nangmah ang tho kha hruaitu a tan chuan i han thlang phawt a, thilti thei tak a nih avangin pathian ang hialin an lo lang ta hial a. Tichuan mipui ngaihtuahna chu a su kual vel ta a ni. Robot ang mai in awm thlap thlapin a rawn che vel a.A rilru tenawm tak chu a tawpah chuan a lo puak keh ta a....(Enge a dang kha?) Phaiphuleng ham thiam ang mai khan mipuite diklo takin kawtthlerah te a hruai vel a. Keini mipui lah chu milem duh duh a khawih chet theih ang maiin kan awm bawk nen. A tawpah chuan chhiatnaah min rawn thlen nge nge thin. Khawvel chu a rawn nghing dawt dawt a, khawvel chakna te a rawn tla a, vanin ro a rawn rel a, a tawpah chuan zallenna duh mifelte an rawn ding chang thin.... tih vel ni ta in ka hria.

Buk pui a tan chuan hla tha ve tak a ni. A sawi ang chiah hian mihring famkim lo ve bawk kan thlang tling a. Roreltu te chu Pathian ruat an ni ti thin mahila, an rorelna hian mipuite lung a dum zan thinlo. Thuneihna a pumhmawm hnuah phei hi chuan lalna an duh tawkin an hrawt ta thin a. Chu chuan mimal nun leh khawtlangnunin a ti hlemhle a. Kan zavainun a rawn ti chhe ta a ni. Mahse Van thinurna kan tawn hunah chuan mi duham leh misualten hmun an chang tawhlo ang a, dikna leh felna duhte an rawn dingchhuak ve tawh dawn a ni.

Tuesday, January 20, 2009

Tears! (The language well spoken)

Khawvelah kan han chhuah phat atangin mittui sengin kan tap chhuak a, kan thihni in kan bul a mite mitui kan ko chhuak leh thung. Mihringnun hi mittui leh mittui inkar mai ah kan lo awm reng zawk em ni ang le?

Ngaihtuahna seng thei, lawm thei, lungngai thei, thinrim thei, hlim thei, zak thei mihring a siam kan ni miau a, hetiang hun a lo thlen hian a vawrtawpah chuan kan dan zawh rual loh hian a a lo hnam chhuak leh thin. Mittui tlakna chhan chi hrang hrang te hi Basal tears, Reflex tears,psychic tears te in mithiam te chuan anlo then a. Ni e, mitmim vang te pawh hian a tla ve leh bawk thin e. Bike a ka tlan chak deuh hian ka mittui hi a lo tla leh zawih zawih fo bawk thin.

A engpawh chu ni rawhse a pathumna psychic tears kan tih mai hi ka ngaihtuahna ti tam tu chu a lo ni ta a ni. Hmanni chu youtube ah hian British talent show a naupangte zaithiam zet mai Connie Talbot zai hi ka thiante nen kan ngaithla a, a judge hmeichhe pakhat a hming (kalo chhinchhiahlo pek a)chuan a zaithiam em avangin a hla sak chuan a vel nge ni, a mitui a tla zawih zawih a, keini tak pawh chu kan lo awmthiamlo hle ve tho a. Heilo pawh hi zahluat avang pawh hian a tah zawih zawih theih tho mai. Lawm avang a mittui luang zawih zawih han hmuh hi a nawm laiin lungchhe vankai a mittui sur zung zung te ena hreawm thung. TAP thei a kan awm hi mihring minti mihringtu a ni. Leh lamah chuan hreawm tawpkhawk ve bawk chu mahni hmangaih ngawih ngawih chhungte thenlai a mittui tlak theih miahloh chhung lam a hnawhtu a awm hian puahdarh a va chakawm awm thin em.

Lehlamah chuan mitui hi hnehna a lo ni ve bawk a, mahni hmangaih em em te'n mittui hnam par a thu tam awm silo a thutam an sawichinah hi chuan pa rorum Napolean, Hitler te pawh tui angin an nem duai zel a lawm. Mittui hian mahni mai nilo midang ramah tepawh hian hnehna a lo chang zel a. Bill Clinton American President-in a an ram sipai thi te sunna a a thusawi mittui luang ngiai ngiai chuan American mipui te thinlung a hneh a, vote tamtak a hui ngei bawkin ka ring. Hetih lai film pakhat Van Helsing Film-ah khan A Dracula ber kum tamtak dam tawh thi hlei theilo khan ti hian a changtupa hnenah chuan ti hian a sawi a, "hlim awmzia hi ka hrelo a, hlimloh awmzia pawh ka hre hek lo, lungaihna ka hre chuang heklo a" tiin a nun blank zia a sawi a. Ni e, Hetiang mihringnun a pawimawh ber mai neilo a kum za tam dam hian mihringnunah awmzia a nei nep a, hetiang nunzia kan nei hi kan tan malsawmna a ni. Mihringfapa meuh pawh natna hremi leh lungngaih hre mi a nih ve bawk tak kha. Lazara a thih khan a ni meuh pawh mittui tla in a tap ve hial a!

He thihna luiral kan kai meuh hunah chuan TAHNA awm tawhlohna vanramah kan kai dawn a. Keichu he ram ropui a kan thlen hun pawh lawmna vang tal a mittui tlak chu ka la thlang ta fan nia!

Friday, January 16, 2009

Keimah leh Keimah!

Thian duh tak e tilo hian mahni leh mahni ka inkawm chang a awm fo thin. Ka inkawm tui lai phei chuan tudang vak mah hi ka mamawh lemlo a. Mahni khawvelah hian kalo leng leh veng veng thin. Ngaihtuahna khawvel a chen hi a nawmna chen a awm ve bawk a, i duhthusam ang ang khan i awm mai thei a, i duh chuan lal ber i nia a chang chuan thulo berah pawh i in dah thei bawk. Mahse ngaihtuah fuhloh chang a awm hian kan buai ve nuaih tho mai. Mahni leh mahni hi kan han in nuih leh suih fo chang a awm a. Duhthusam ramah kan cheng veng veng a, ngaihtuahna ram atang a kan rawn let meuh chuan khawvel chu a ngaite bawk a lo ni a, a va han buaithlak thin em. Suangtuahna khawvel leh khawvel taka ka tih pawh chu a eng zawk nge dik tak zawk ni ang? ka rilru ngaihtuahna in a dik a ka hriat kha a dik chu a nimai a, tizawng hian ngaihtuahna han seng ta ila a zia phian lawng maw? Dik kan tih hi kan awmna khawtlang leh kohhranin a a siam mai nge ni a, dik hi chu a mahin a awm ve hrim hrim nge kan ngaihtuahnaah hian a awm sa. Naupiang hlim chuan engmah dik leh diklo a he bik silo a, dik chu khawvelah a lo awmsa mai em ni? In zawt duh suh chhanna a awm chuanglo. Khawvel a ni miau a!

Thursday, January 15, 2009

Mihring minti mihringtu

Mihring min ti mihring ber tu hi ka chhut ve fo thin a, engtak niang maw? Kan chhia leh tha hriatna leh kan thinlung hian kan khawvelah hian engang takin nge hmun a luah thuk ang tih ka ngaihtuah thin. Chhia leh hriatna in awmlo a tih thleng hian kan thinlung hian min nawr chang a nei a, a chang chuan mi a ang mai hian awmlo pui pui kan tih awm a mawilo hi kan ti leh mai thin. Mahse hetiang a kan awm hi mihring kan nihna lo tichiangtu alo ni reng a! Computer ang a program chawp ngai nilo, robot ang a tha chauh thliar hrang kan nih chuan mihring kan nihna kan hlenlo a ni. kan han tap hlawp hlawp te, kan han nui hawk hawk te hian mihring minti mihring a a lo ni.Dik thliam thliam a chet te hi a lo har, kan han kalh nawk nawk te pawh hi mihring kan nihna ti chiangtu anlo ni vek mai. Khawvelhi chu a nuamin ava han hreawm si em...buaithlak tak a ni.

Tuesday, January 6, 2009

Eng ber nge thar kumtharah chuan?

A ngai bawkin ni a chhuak a a ngaite bawkin a tla leh a, chu chu kan nghahleh em em kumthar chu a ni. Zawhna hotak ka inzawt a, enge kumthar ti kumthartu chu? Engvangin nge kumhlui chu a hlui bik? Mmmmm...zawhna ho lam tak tak hi awm awl deuh chuan a rawn lut duh teh chawk a. Ka phak tawkin ka ngaihtuah ve a mihring nunah hian HUN nge pawimawh THILTIH? A pawimawh zawk sawitur avanga kal thiang rial awm zawk, hun hriatreng tlak a siamtu chu kan thiltih hi a lo ni ta a ni. Kum kal tawh kan hriatrengna chhan chu kan thiltih that leh chhiat vang a ni. Nikum lam pawh khan thil thalo leh thil tha tih kan nei teuh ang a, chuvang chuan kumin pawh hian a chhia leh tha pawh a awm nawk bawk ang. Engpawhnise theihtawp a hun hman that hia a lo pawimawh ber mai. Kumtharah chuan thil tha thar engtak nge ka tih dawn tih i inzawtnawn fo ang u.

Friday, January 2, 2009

Footnote leh Reference dah a tul em?

Thil ngaihmawh ve deuh ka nei a chu chu kan ziaktu zinga ngaihsanawm ve a ka hriat Lalhmingliana Saiawi leh Ruatfela Nu hian an lehkhabu thuhmahruai lamah footnote ang emaw reference(lehkhabu rawnte) an ziah duhloh thu leh an ngaihsan vakloh thu an rawn sawi a. Hemi bakah hian Rev. K.LungMuana khan a seminar paper ngeiah ama irawm a ziak mai a nih thu leh reference a dah duhloh thu a sawi bawk.

Ka ngaihve dan ka han sawi ang e. Lehkhaburawn te hi a bu pumpui kan chhiar vek ngailo a, a bung a zirin kan duh zawng kha index atangin kan zawng mai a. Chubakah chuan tawng engemaw sawifiah ngai paper pangai a leng remchang silo chanchin ziahnan pawh footnotes emaw end notes emaw ah kan ziak mai a. Hei hian kha thu ziah kha a ziaktu ziah mai baka chhui zau a duh chuan a en ve mai thei a remchang phian. A style format an thiamloh vang nge hetiang a han tih leh tlat mai hi a changkang lemlo khawp.Standard tak lehkhabu kan la neilo pawh hi mumal deuh a thil ziah kan peihloh vang pakhat hi a ni. Lehkhabu pakhat ve lem khawrpum lai a engmah bar chhiarlo a tapchhak ti ti mai ziah hi kan ngaisang tawh lemlo. An mahni experience tak tak pawh nise han inchhiarzau bawkse a ngaihnawm leh zualin ka ring.Mahni hi inti fing lemlo ila midang thuleh hla te pawh hi ngaithlain interview engemawzat pawh an lehkhabu ziahnan hian han ti nghe nghe se, lehkhabu awmkhauh tak a ni ve thei zawk ang. International Journal a an editors te hian kan ziaktute anglo takin an han ngai pawimawh khawp a, footnote chikim an check peih a, thubelh chian dawl lo deuh te phei chu ziah ngam chi pawh a nilo. Ziaktu lar Arundhati Roy te, Choamski te, Jacques Derrida te, Michel Foucoult te hian an ni anglo takin an uar viau. A hranpa ngatin website ah pawh an footnotes download theihte'n zuk dah a! Thil tak tak kan ziah dawn chuan kan taima tur a ni. Kan hmang duhlo a nih chuan hmanloh mai sawisel kher a ngailo.